Pszczoły i linie wysokiego napięcia
Rozwój cywilizacji niesie zwykle za sobą rozwój nowych technologii. Wymusza to zmiany w środowisku naturalnym. Wraz z rozwojem telefonii komórkowej pojawiają się coraz to nowsze nadajniki. Jeśli do tego dodamy zapotrzebowanie na energię elektryczną to pojawia się kolejna potrzeba budowy linii transmitujących tą energię. Ceną postępu technologicznego jest powstawanie coraz to nowych źródeł generujących promieniowanie elektromagnetyczne, które niestety nie jest obojętne organizmom żywym.
Wpływ nowych technologi na nasze życie i otaczającej nas przyrody jest uważany za nieszkodliwy dopóki jego skutki mieszczą się w granicach wyznaczonych przez zdolności adaptacyjne i regeneracyjne organizmów żywych. Jeśli te granice zostaną przekroczone efekty oddziaływania zaczynają być szkodliwe. W Polsce energetyczne linie przesyłowe wytwarzające pole elektromagnetyczne o częstotliwości 50 Hz. Mają obecnie długość ponad 12,5 tysiąca kilometrów. Coraz częściej zadajemy sobie pytanie: „jaki wpływ ma takie zanieczyszczenie na mój organizm?”. Odpowiedź wcale nie jest prosta, a nad odpowiedzią na to pytanie wciąż pracują rzesze naukowców.
Ludzie do życia potrzebują pszczół i dlatego jest jeszcze jedno ważna pytanie: jaki wpływ ma działanie promieniowania elektromagnetycznego na organizmy pszczół? Aby sprawa była jasna postanowiono porównać zachowania pszczół dziko żyjących w okolicach linii przesyłowych z tymi, które żyją w dużej odległości od wszelkich źródeł promieniowania elektromagnetycznego.
Przy analizie takich cech jak: śmiertelność, zachowania związane z poszukiwaniem pożytku czy budowa gniazda, wyniki wykazały tylko niewielkie zmiany zachowania. Badania te nie były powtarzalne i dlatego pojawił się wniosek, że były spowodowane innymi czynnikami niż obecność pola elektromagnetycznego.
Obserwacje różnic w zimowli pszczół również nie dostarczyły wystarczających dowodów do stwierdzenia szkodliwego oddziaływania przewodów transmitujących prąd.
Negatywny wpływ zaobserwowano w przypadku intensywności pola wyższej niż 4,1 kV/m (kV, kilowolt = 1000 woltów) i u rodzin umiejscowionych bezpośrednio pod linią elektryczną. Ciekawych obserwacji dokonano eksponując przez dwa miesiące pszczoły na działanie 60-Hz pola elektrycznego o intensywności do 100 kV/m.
Badania prowadzone na pszczołach miodnych pokazują, że rodziny pszczele eksponowane na działanie bardzo silnego pola elektrycznego (do 765 kV) wykazywały bardzo dużo zmian w zachowaniu. Zmiany te dotyczyły zdolności motorycznych, agresji, sposobu kitowania gniazda, zdolności wyszukiwania pożytku, budowy plastrów i przetrwania w okresie zimowli. Zaobserwowano zwiększoną agresję i wyższą śmiertelność pszczół oraz zaburzenia rozwoju rodziny.
Podczas badań porównano także reakcje pszczół na działanie promieniowania elektromagnetycznego. Tym razem część rodzin doświadczalnych była chroniona ekranami pochłaniającymi jego elektryczną składową. Rodziny chronione ekranami nie wykazywały zachowań odbiegających od normy, w przeciwieństwie do pszczół eksponowanych na działanie promieniowania elektrycznego. Obserwując wyniki badań założono, że obecność pola elektrycznego, a nie magnetycznego jak pierwotnie sądzono wpływa negatywnie na kondycję rodzin pszczelich.
Inne badania innych naukowców zwracają także uwagę na negatywny wpływ również magnetycznej składowej. W doświadczeniach, w których dano pszczołom możliwość wyboru pomiędzy lotem do naczynia z wodą i syropem cukrowym zastosowane 60-Hz pole magnetyczne powyżej 4300 mG (mG, miligaus = jedna tysięczna gausa) miało istotny wpływ na zaburzenie wyboru lokalizacji potencjalnego pożytku. Tak więc mamy dowód na to, że magnetyczna składowa promieniowania emitowanego przez linie elektryczne wpływa na percepcję pola magnetycznego Ziemi przez pszczoły. To skutecznie zaburza ich zachowania, szczególnie jeśli chodzi o wyszukiwanie źródła pożytku. Pszczoły zbieraczki, przy opisie lokalizacji pożytku w czasie swojego tańca, przekazują informacje o odległości i kierunku lotu jaki mają obrać. Do tego pszczoły wykorzystują nie tylko wzrok, położenie słońca i polaryzację nieba ale i informacje czerpane z obecności pola magnetycznego Ziemi. Pszczelarze zatem powinni umieszczać swoje pasieki z dala od linii wysokiego napięcia.